Dit is wat mijn collega Frans, Charlotte Goulmy schreef over de resultaatverbetertoets in Didactief online. De aangekondigde
oplossing voor het wegvallen van het eindexamen is niet eerlijk en niet alleen
voor de moderne vreemd talen, ook voor het vak Nederlands.
Ik ga dat uitleggen.
Ik ben niet volledig, want alles heeft mitsen en maren en regels met daarop
uitzonderingen maar hier is de bottom line: Dit komt uit de examenbijbel
voor Nederlands. Het heet de Syllabus centraal examen 2020.
Hier leest u het examenprogramma Nederlandse taal en literatuur voor havo
en vwo en is vergelijkbaar met dat van het vmbo.
Het eindexamen bestaat uit
* het centraal examen en
* het schoolexamen.
Het examenprogramma bestaat uit de volgende domeinen:
Het
examenprogramma bestaat uit de volgende domeinen:
Domein
A Leesvaardigheid
|
Centraal
examen (CE)
|
Domein
B Mondelinge taalvaardigheid
|
Schoolexamen
(SE)
|
Domein
C Schrijfvaardigheid
|
SE
|
Domein
D Argumentatieve vaardigheden
|
CE
|
Domein
E Literatuur
|
SE
|
Domein
F Oriëntatie op studie en beroep.
|
SE
facultatief
|
Het eindexamen bepaalt ALTIJD 50% van het eindcijfer, maar scholen hebben
een zekere marge in hoe ze de schoolexamens laten wegen. Dit kan dus een klein
beetje verschillen per school, maar in grote lijnen komt het hier op neer:
Domein A Leesvaardigheid
|
Eindexamen landelijk
|
50%
|
Domein B mondelinge taalvaardigheid
|
Schoolexamen
|
15 %
|
Domein C schrijfvaardigheid
|
Schoolexamen
|
15%
|
Domein E Literatuur
|
Schoolexamen
|
20
|
Voor een leerling is het dus essentieel dat domein A veel aandacht krijgt,
immers het bepaalt 50% van het eindresultaat. Dus je bent een matige leerling,
je komt maar net aan die 5 voor het schoolexamen, maar je bent goed in
leesvaardigheid (omdat daar zo heel veel aandacht naar toe is gegaan)? Dan kun
je dus je slappe 5 voor Duits compenseren met een 8 voor leesvaardigheid. 5
plus 8 is 13, gedeeld door twee is 6.5 afgerond 7! Zo was het tot 2020. Zo zag
het eruit voor de leerlingen van dit schooljaar die aan het eindexamen Nederlands
begonnen. Je boeken lezen, je debat voorbereiden en de opdrachten voor het
schrijven uitvoeren, dan had je grote kans op een goed cijfer.Dit jaar vervalt
die 50% van het domein leesvaardigheid en komt er een eindexamencijfer uitsluitend
gebaseerd op het pta (programma toetsing en afsluiting) van het schoolexamen.
Dat is een wijs besluit. Immers, in een periode van social
distancing kun je niet in het hele land duizenden kinderen opsluiten in dompige
gymzalen. Gevalletje overmacht.
Op zich had dit geen probleem hoeven zijn; op de meeste scholen is twee
derde van het schoolexamen al afgenomen, zijn de meeste cijfers dus bekend en
in normale omstandigheden afgenomen. Je zou dus kunnen zeggen dat die cijfers
een redelijk representatief beeld schetsen van de capaciteiten van de
leerlingen op die specifieke vaardigheden. De vaardigheden die ze dus hun
hele schoolcarrière hebben beschouwd als ondergeschikt aan de
leesvaardigheid die immers voor 50% zou meetellen.
Nu is overal in het land iedereen met houtje touwtje maatregelen toetsen
aan het afnemen zo goed en zo kwaad als het gaat. Officieel moeten hoesters en
proesters thuis blijven, maar velen komen toch. Om te surveilleren of om een
diploma te kunnen halen. Scholen doen hun stinkende best om te voorkomen dat
kinderen op hun school dat virus oplopen, maar echt ontspannen kan dat niet
gaan. Of ze nu thuis de rust hebben gevonden om op hun eigen kamer te leren of
met 26 in een woonkamer moesten vechten om wifi en laptop weet niemand. Daar
kun je van alles over vinden, maar gunstig voor de kansengelijkheid is het
niet. Vandaar dat in Frankrijk de cijfers behaald na het ingaan van de
quarantaine allemaal zijn vervallen. Het civiele effect van die cijfers was
namelijk niet aantoonbaar.
Wat doet Nederland? We moeten de toetsen afnemen. Het mag op andere
manieren als de medezeggenschapsraad ermee instemt en als je het meldt bij de
Onderwijsinspectie. Dat doen weinig scholen. De meeste scholen organiseren
gewoon fysieke schoolexamens. Op school. Met inachtneming van de RIVM
richtlijnen natuurlijk.
De meeste scholen doen dat nu, deze of volgende week; veel scholen beginnen
daar na de meivakantie aan als de scholen (eventueel) weer open gaan. Voor
beide scenario’s is wat te zeggen. Of het verstandig is, zal de toekomst leren.
Als je je schoolexamen niet kunt maken, dan mag je dit inhalen. Als je bij
dat inhalen een slecht cijfer haalt, mag je dat herkansen. Een heel circus, met
risico’s. Het vreet tijd en energie van leerlingen, docenten en scholen. Is dat
verstandig? Ik denk het niet.
Gisteren kwam het bericht dat leerlingen die ondanks herkansen riskeren te
zakken, recht krijgen op een herstel middels: resultaatverbeteringstoetsen:
"Na
het afronden van de schoolexamens en de herkansingen die in het programma van
toetsing en afsluiting (PTA) van de school zijn beschreven, stellen scholen
uiterlijk op 4 juni vast welke leerlingen op basis van de
schoolexamenresultaten zijn geslaagd of gezakt. Leerlingen die op basis van
deze resultaten zouden zijn gezakt of hun resultaten willen verbeteren mogen
voor maximaal twee vakken een zogeheten resultaatverbeteringstoets (RV-toets)
maken. Dit is een verruiming ten opzichte van de reguliere situatie, waarbij
leerlingen in het tweede tijdvak voor één vak het centraal examen mogen
herkansen."
Op zich klinkt dit
redelijk, je krijgt 2 extra herkansingen! Zakken wordt nu wel heel moeilijk,
maar wat maakt dit dan toch een akeligheid?
Dat staat in het servicedocument:
* Om leerlingen die op basis van hun SE-resultaten zouden zijn gezakt de
kans te geven om alsnog een diploma te behalen, maken scholen voor elk vak een
resultaatverbeteringstoets. Er is voor deze naam gekozen om deze toets te
onderscheiden van de reguliere herkansingsmogelijkheden zoals opgenomen in het pta
van de school.
* Het cijfer voor de rv-toets wordt bepaald op één decimaal en telt voor
50% mee, het eerder behaalde se-resultaat voor dat vak ook voor 50%. Beide
cijfers worden gemiddeld en dat is het nieuwe eindcijfer. Dit geldt niet als
het gemiddelde resultaat lager is dan het se-resultaat. In dat geval is het
eindcijfer gelijk aan het eerder behaalde se-resultaat.
* Ook leerlingen die hun cijfers willen verbeteren mogen gebruik maken van
de rv-toets, bijvoorbeeld omdat zij willen doorstromen naar een
vervolgopleiding die (mede) op cijfers selecteert.
* Een rv-toets kan worden gemaakt voor alle vakken waarin een leerling
eindexamen doet. Ook voor vakken waarbij in de reguliere situatie alleen een se
wordt afgenomen, zoals maatschappijleer.
* De rv-toets wordt gemaakt door scholen zelf, waarbij men zich zoveel als
mogelijk baseert op het gehele pta van het betreffende vak. Stichting Cito
ontwikkelt een handreiking om scholen te ondersteunen bij de ontwikkeling van
de rv-toetsen.
Hier staat dus dat:
·
Het de bedoeling is dat je hiermee je gemiddelde verbetert (no pressure),
·
dat die toets even zwaar telt als alles wat je tot nu toe aan schoolexamens
hebt gemaakt,
·
en dat er zoveel mogelijk schoolexamen elementen getoetst moeten worden,
·
en dat iedere school op basis van zijn eigen pta een dergelijke toets
ontwikkelt.
Met de beste wil van de wereld zullen niet alle scholen een even goede
toets kunnen maken voor alle vakken met zoveel mogelijk onderdelen van het
schoolexamen per vak. En waarom zou je? Je toetst namelijk bij Nederlands de
delen die MINDER belangrijk waren voor het eindexamen!
Hoe hebben docenten hun kandidaten naar het examen gebracht? Ze lazen
teksten, gekoppeld aan die van het eindexamen, leerden strategieën om teksten
beter te begrijpen en hoe je het snels zo’n tekst doorgrondt en de vragen juist
kunt beantwoorden.
Daarnaast oefenden ze schrijfvaardigheid en deden we spreekvaardigheid,
maar het zwaartepunt voor Nederlands lag bij leesvaardigheid.
Dat maakte het ook zo belangrijk dat die examens zouden kloppen dit jaar!
Eindelijk hadden we de erkenning dat het ook bij Nederlands beter moest, en wat
krijgen we? Geen examens. Dat is niemands schuld, maar het is wel iemands
beslissing om de vaardigheid die traditiegetrouw de meeste weging krijgt, nu
buiten beschouwing te laten. Je kunt nu niet zen, eerlijk, rustig en met voor
iedereen gelijke kansen een eindexamen afnemen.
Wat wel kan is:
Alle gemaakte schoolexamens voor de quarantaine vaststellen.
Alle onvoldoende gemaakte toetsen van na de quarantaine doorstrepen.
Daarop recht van herkansing geven voor ieder vak.
En dan jureren.
Je mag dan, als resultaatverbeteringstoets voor twee vakken een examen
maken dat je docent mag knippen en plakken van oude examens. Dan kunnen de
mislukte vragen eruit en toetsen we toch juist bij de talen, leesvaardigheid.
Daar heeft de meeste energie in gezeten. Daar heb je de beste kansen. Op de
schoolexamenonderdelen was het je immers niet gelukt. Dit is eerlijk. En daar kan
niemand tegen zijn. Normaal gesproken.
